Przejdź do zawartości

Bitwa na Zuiderzee

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bitwa na Zuiderzee
Wojna osiemdziesięcioletnia
Ilustracja
Rycina przedstawiająca bitwę
Czas

11 października 1573

Miejsce

Zuiderzee, między Hoorn i Enkhuizen

Terytorium

Holandia

Wynik

Zwycięstwo Holendrów

Strony konfliktu
gezowie morscy Hiszpania
Dowódcy
Cornelis Dirckszoon van Monnickendam Maximilien de Hénin, 3. hrabia Bossu
Siły
25 okrętów 30 okrętów
Straty
1 okręt 6 okrętów, 300 ludzi
Położenie na mapie Holandii
Mapa konturowa Holandii, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
Ziemia52°37′13,44″N 5°06′24,01″E/52,620400 5,106670

Bitwa na Zuiderzee – bitwa między flotą hiszpańską a holenderskimi powstańcami (gezami) 11 października 1573 w trakcie wojny osiemdziesięcioletniej, zakończona zwycięstwem tych ostatnich.

W czasie walk w północnej Holandii, w szczególności podczas oblężenia Haarlemu, a następnie Alkmaaru transport wodny po morskich wodach przybrzeżnych oraz zatokach, kanałach i jeziorach jak Zuiderzee i Haarlemmermeer był kluczowy dla zaopatrywania wojsk obydwu stron. Gezowie usiłowali atakować hiszpańskie linie zaopatrzeniowe, używając niewielkich jednostek[1]; starali się też zakłócić handel Amsterdamu, będącego od 1569 roku w rękach hiszpańskich[2]. Obie strony zwalczały flotylle przeciwnika, czasem atakując po lodzie uwięzione w nim jednostki[1]. Gdy Alkmaar otrzymał zaopatrzenie drogą wodną, wyczerpane oblężeniem i fatalną pogodą wojska hiszpańskie zwinęły oblężenie[3].

We wrześniu 1573 roku Hiszpanie zebrali dużą flotę silnych galeonów na wodach IJ, na której czele stanął Maximilien de Hénin, hrabia Bossu. Miał on nadzieję przepędzić rebeliantów z wód Zuiderzee[3] (oblężenie Alkmaaru wciąż wówczas trwało[4]). Powstańcy próbowali temu zapobiec, zatapiając statki u ujścia IJ, ale wiatr i przypływ podniosły wody na tyle, że flotylla hiszpańska przedostała się na Zuiderzee[3].

Pierwsze starcie miało miejsce 5 października, przewagę w nim mieli dysponujący silniejszą artylerią Hiszpanie. Floty ponownie spotkały się 11 października[5]. Hrabia Bossu miał 30 okrętów, jego przeciwnik – 25, do tego lżejszych i słabiej uzbrojonych[2]. Holendrom sprzyjał jednak wiatr – atakując z pozycji nawietrznej przeszli do abordażu. Cztery jednostki związały się walką z flagowcem hrabiego Bossu[2], „Inkwizycją”[6]. Jeden został szybko zniszczony, pozostałe kontynuowały walkę, choć Hiszpanie odpierali ich ataki całą noc. O świcie Holendrzy otrzymali jednak posiłki i hiszpański dowódca uznał dalszy opór za bezcelowy i się poddał. W efekcie panowanie nad Zuiderzee pozostało w rękach rebelianckich[2].

W 2020 roku po przeszukaniu sonarem dna Zuiderzee w pobliżu Hoornu naukowcy holenderscy zidentyfikowali 10 zatopionych w mule wraków i pozostałości 24 dalszych. Mogą być to być jednostki zatopione w bitwie z 1573 roku[7]. Wstępne podwodne badania archeologiczne przeprowadzone w 2021 roku jednego z odnalezionych wraków wykazały, że był to frachtowiec o długości ok. 13 m i szerokości 4,5 m. Technologia i sposób konstrukcji jednostki wskazują, że została ona zbudowana między 1525 a 1600 rokiem. Nie wyklucza to, że jest jeden z okrętów biorących udział w bitwie, bo flota gezów składała się z uzbrojonych jednostek handlowych, ale przeprowadzony rekonesans archeologiczny też tego nie udowodnił[8].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Degroot 2018 ↓, s. 165–169.
  2. a b c d Field Jacob F.: Battle on the Zuiderzee. [w:] Encyclopedia Britannica [on-line]. Encyclopedia Britannica, 2022-10-04. [dostęp 2023-05-02]. (ang.).
  3. a b c Degroot 2018 ↓, s. 170.
  4. Alkmaar, Siege of (August 21–October 8, 1573). W: Cathal J. Nolan: The age of wars of religion, 1000-1650: an encyclopedia of global warfare and civilization. Westport, Conn.: Greenwood Press, 2006, s. 100. ISBN 0-313-33045-X.
  5. Degroot 2018 ↓, s. 170–171.
  6. Degroot 2018 ↓, s. 171.
  7. Sebas: Dutch archaeologists find 34 possible shipwrecks of 1573 naval battle. [w:] European Heritage Tribune [on-line]. 2020-12-20. [dostęp 2023-05-02]. (ang.).
  8. Maritiem archeologisch onderzoek in het Hoornse Hop. Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, 2021-08-04. [dostęp 2023-05-24]. (niderl.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Dagomar Degroot: The frigid golden age: climate change, the Little Ice Age, and the Dutch Republic, 1560-1720. Cambridge: Cambridge University Press, 2018. ISBN 978-1-108-32130-3.